Metafory bez cenzury
Finał tegorocznego konkursu "Metafory rzeczywistości" obfitował w wiele emocji, gdyż zakwalifikowane do niego dramaty dotykały problemów wagi państwowej. Stan wojenny i żołnierz ginący na służbie to jak najbardziej kwestie zakrawające o politykę.
W trzeciej edycji tego ogólnopolskiego projektu teatralnego zwyciężył dramat Piotra Rowickiego "Chłopiec malowany", opowiadający o zabitym na służbie młodym żołnierzu. Nagrodę dziennikarzy odebrała Joanna Gerigk za tekst "Miss Julia Pastrana" o prawdziwej historii dramatycznych losów tzw. brodatej kobiety. Natomiast dramat Jarosława Jakubowskiego "Generał", choć nie zdobył żadnej z trzech nagród, na długo pozostanie w pamięci widzów.
Nagroda główna w konkursie, jaką jest wystawienie dramatu i 10 tys. zł, niejednogłośnie została przyznana Piotrowi Rowickiemu za "Chłopca malowanego". Dramat ten otrzymał również nagrodę publiczności i 5 tys. zł. Autor zestawia w nim trzy skorelowane ze sobą światy. Świat matki, która straciła swojego ukochanego syna żołnierza. Świat młodego chłopaka, który tak naprawdę nigdy nie chciał nim zostać. I świat dwóch żołnierzy, dla których rozkazy są najważniejsze. Właściwie jest to tekst o chciwości; o wierze i rozpaczy; wypieraniu ze świadomości śmierci oraz próba przedstawienia realiów wojskowości i nieuniknionego losu. Nie brak też zaskakującego, być może naciąganego, zwrotu akcji, kiedy to matka zabija jednego z żołnierzy. Czytanie tego dramatu wraz z prezentacją sceniczną znacząco obronili aktorzy Teatru Polskiego: Barbara Krasińska w roli matki, Michał Kaleta i Paweł Siwiak. W 2008 roku dramat Piotra Rowickiego "Mykwa" zdobył wyróżnienie w tym samym konkursie.
"Miss Julia Pastrana" Joanny Gerigk zdobyła nagrodę dziennikarzy i 5 tys. zł. To jedyny z trzech dramatów, który jest jakby metaforą. Przedstawia postać tytułowej bohaterki widzianą z perspektywy jej nie do końca zdrowego umysłowo męża oraz przyjaciela z cyrku - Karła. Obraz ten jest przeplatany "retrospekcjami" z jej życia. Wszyscy wkoło mówią o Julii, ale zdaje się, że słucha tylko zakochany Karzeł. Czasami wszystko nieruchomieje i rozbrzmiewa jedynie jej głos. Zakończenie dramatu uległo zmianie. Trochę dziwią słowa Pastrany, która na końcu mówi, że niczego nie zmieniłaby w swoim życiu. Zdaje się, że czytanie bardziej przypadło do gustu żeńskiej części widowni, która potrafiła wczuć się w dramat kobiety. Jednak kwestia wystawienia go na scenie byłaby nie lada wyzwaniem dla reżysera.
Żadnej nagrody nie zdobył "Generał" Jarosława Jakubowskiego, ale jego pomysł na sztukę jest oryginalny, odważny i kontrowersyjny. "...przede wszystkim byłem patriotą..., gdybym nim nie był trzynastego grudnia, nie ogłosiłbym stanu wojennego i dopuściłbym do utopienia Solidarności we krwi" - w dramacie ani razu nie pada nazwisko Jaruzelskiego, ale nie ulega wątpliwości, że to właśnie on jest jego bohaterem. Tekst idzie w kierunku monologu, gdyż znacząca jego część to kwestie generała. Dramat Jakubowskiego jest inteligentny, ale niestety też jest zatrważająco nudny. Monologi głównego bohatera zdają się być za długie, rozwlekłe.
W zeszłym roku na "Metaforach Rzeczywistości" triumfował "teatr sumienia". W tym roku finałowe czytania oscylowały wokół problemów polityczno-społecznych. Jednak pozostał pewien niedosyt, gdyż poziom dramatów nie był zbyt wysoki, choć podobno wybrano 3 najlepsze spośród 169 nadesłanych tekstów. Miejmy nadzieję, że konkurs w 2011 roku przyniesie nowe, lepsze dramaty, które utrzymają jego prestiż.
Patrycja Kowalczyk
Teatralia Poznań
6 października 2010
Piotr Rowicki
"Chłopiec malowany"
opieka reżyserska: Piotr Ratajczak
Joanna Gerigk
"Miss Julia Pastrana"
opieka reżyserska: Kuba Kowalski
Jarosław Jakubowski
"Generał"
opieka reżyserska: Artur Tyszkiewicz
Finał III edycji konkursu poświęconego polskiej dramaturgii współczesnej "Metafory Rzeczywistości", 18-19 września 2010 r. Teatr Polski w Poznaniu.