Parę słów o czymś nieludzkim
Opowieść o miejscu, które nie istnieje. Na pewno nie istnieje teraz, ale czy za parę lat pomysł na jego stworzenie nie zrodzi się w czyjejś głowie - tego nie da się zagwarantować. Miejsce jest z pozoru zwyczajne, ale przeznaczenie osób mieszkających w nim jest jedno, tylko jedno i nikt przed nim uchronić się nie zdoła.
Już dwudziesta czwarta edycja Łódzkich Przeglądów Teatrów Amatorskich "ŁóPTA" i tym razem przyniosła wiele wrażeń, a dużo spośród tych doznań miłośnicy teatru zawdzięczają grupie Wewnętrzna Emigracja, która działa pod opieką artystyczną Kingi Zajdel-Krasińskiej przy Śródmiejskim Forum Kultury. Grupa owa postanowiła wziąć na warsztat powieść Kazuo Ishiguro "Nie opuszczaj mnie". Efektem tego jest wspaniały spektakl pod tytułem "Dzień przed jutrem."
Początek sztuki składa się ze scen dostarczających widzowi wiele chaotycznych informacji. Słucha taki zdezorientowany odbiorca i odnaleźć się nie może między dialogami powstałymi z przemyśleń na tematy bardzo różne. Raz mówi się o wojnie, raz o poezji. W uprzywilejowanej pozycji są oczywiście widzowie, którym znana jest proza Isiguro, ale i inni, wyłaniając się w końcu z dziesiątek prób interpretacji scen zaczynają rozumieć, że obserwowane postacie to uczniowie szkoły.
Ze szkołą, którą obserwujemy, jest coś nie tak. Uczniowie niby zachowują się jak zwykli uczniowie. Palą na przykład przemycone przez dozorcę papierosy, ale ganieni są za to w bardzo dziwny sposób. Nauczycielka, która sama przyznaje, że kiedyś paliła, napomina swych podopiecznych, mówiąc: "Wy jesteście wyjątkowi. Dla was dbanie o zdrowie jest rzeczą szczególnej wagi, gdyż wasza przyszłość jest już ustalona". Niedługo po tym dowiadujemy się, jaka jest to przyszłość. Uczniami szkoły z internatem są osobniki wyhodowane specjalnie, by w razie potrzeby zostać dawcami organów.
Od najdawniejszych czasów teatr stara się zgłębić i pokazać tajniki ludzkiej duszy. Przeniesienie na scenę dzieła Kazuo Ishiguro dało możliwość do przyjrzenia się temu, co dzieje się w głębi człowieka w niespotykanej sytuacji. Możemy obserwować młodych ludzi, którzy żyją jak każdy w ich wieku, z tą małą różnicą, że w każdej chwili tego życia świadomi są przeznaczenia, które ciąży nad nimi niczym znane nam z teatru antycznego fatum - niezmienny los, który sprawia, że wszystko dąży do nieuchronnego końca. Uderzająca jest wizja młodzieńców, którzy nie przeglądają kolorowych pism, ale magazyny ze zdjęciami szpitali z oddziałami transplantacyjnymi. Dla których największym marzeniem jest zostać dozorcą w parku.
Wśród tej nietypowej grupy ludzi krąży jeszcze plotka. Mówi się, że kiedyś pewnej zakochanej w sobie parze pozwolono opóźnić pierwszą donację narządów, a darowany im czas mogli spędzić razem. Opowieść ta urasta do rangi naczelnego mitu. Myśl, że jeśli dwoje ludzi udowodni, że prawdziwie się kocha, będzie mogło przeżyć inaczej choć kilka lat. Ale skąd ci zamknięci przed światem młodzi ludzie mogą wiedzieć co to znaczy "prawdziwie kochać"? Z filmów? Zresztą - po co zawracać tym sobie głowę? Po co odwlekać nieuniknione? Tak myślą inni spośród nich i chyba oni mają rację, bo opowieść o kochającej się parze nie była prawdziwa, a postacie, które obserwujemy, są tylko osobnikami wyhodowanymi w celach medycznych, co do których ogół społeczeństwa nie ma nawet pewności, czy mają duszę.
Jak może się skończyć taka opowieść? W jaki sposób mogą zakończyć się losy ludzi łapiących plotki i strzępki informacji, które pozwalają im mieć choć cień nadziei, że nie spełni się ich przeznaczenie? Czy możemy spodziewać się happy endu? Może tak poszukiwana "prawdziwa miłość" naprawdę wyzwoli ich od nieuchronnego losu? Każda z poznanych przez nas postaci gaśnie jedna po drugiej. Na końcu po prostu odchodzi ostatnia, kurtyna zakrywa scenę i pozostawia widza sam na sam z jego pragnieniem szczęśliwego zakończenia.
Michał Mróz
Teatralia Łódź
1 grudnia 2011
Teatr Wewnętrzna Emigracja
"Dzień przed jutrem"
Spektakl na motywach książki Kazuo Ishiguro "Nie opuszczaj mnie"
reżyseria: Kinga Zajdel-Karasińska i Zespół
scenariusz: Zespół i Kinga Zajdel-Karasińska
premiera: 4 czerwca 2011 r.
XXIV Łódzki Przegląd Teatrów Amatorskich "ŁóPTA", Łódzki Dom Kultury, 14-16 października 2011 r.