O podróży, w której podróż, a nie cel, jest celem
"O niewiedzy w praktyce - czyli rowerem do Portugalii" to podróżnicze wcielenie Piotra Cieplaka, uznanego polskiego reżysera teatralnego. Jak się okazuje, reżyser posiada wiele innych zdolności: dar pisania, umiejętność opowiadania i fizyczną krzepę umożliwiającą przejechanie na rowerze około 4000 kilometrów.
Całość jest starannie wyreżyserowana, opowiadanie płynie wartko, ciekawie akcentowane. Piotra Cieplaka ogląda się i słucha niczym wybitnego monodramistę. Towarzyszy mu muzyczny duet SzaZa (Szamburski, Zakrocki), który niczym magik z kapelusza, z dziwnych instrumentów wyciąga przepiękne dźwięki ilustrujące, w pełnym porozumieniu z autorem, podróżnicze opowiadanie. Słuchając i patrząc na to wszystko, możemy zgodzić się, że ta podróż nie miała miejsce, jest jedynie teatralną kreacją - spektaklem o podróży podanym w zaskakującej formie quasi-spotkania z podróżnikiem.
Jeśli jednak ta podróż się odbyła - Piotr Cieplak czyta nam fragmenty swojej książki o tej podróży - to nie cel jest w tej podróży najważniejszy, a sam fakt podróży. Bo tutaj wydarza się najwięcej. W pierwszym dniu są te wszystkie marzenia, te wyobrażenia o sobie podróżującym, potem w głowie panoszy się cały ten szum myśli. Przychodzi fizyczne ograniczenie, kontuzja, zniechęcenie, znudzenie. Nadchodzi też przełom, gdy rowerzysta się uspakaja, jest fizycznie i psychicznie połączony ze swoim rowerem i wysiłkiem, tak jak wtedy, gdy walczy o oddech w hiszpańskich górach, a myśl nie biegnie dalej niż do najbliższego zakrętu, za którym czyhać może spadek lub kolejna stromizna pod górkę.
W trakcie tego niby-spektaklu, niby-koncertu warstwa słowna i muzyczna przeplatają się i uzupełniają, tworząc godzinne widowisko. Muzycy i opowiadający porozumiewają się bez słów, co można zaobserwować doskonale w kameralnej przestrzeni klubu Museum Music Republik. I jednocześnie świetnie się bawią. Pozwalają sobie również na niewielkie improwizacje. "Scenografię" tego spotkania z publicznością tworzą rzeczy przypadkowe - to, co w danym miejscu jest dostępne. Instrumenty, rozłożone wokół krzeseł dla muzyków, tworzą intrygujący i estetycznie pociągający wystrój, ale jest on podyktowany koniecznością ułożenia instrumentów na wyciągnięcie ręki, nie ręką scenografa. Tuż przed rozpoczęciem Patryk Zakrocki wymienia sobie krzesło. Uśmiecha się do dziewczyny w pierwszym rzędzie, mówiąc ni to do niej, ni to do siebie: "To krzesło będzie jakoś tak lepiej pasować".
Piotr Cieplak rozpoczęcie kolejnego dnia wycieczki odmierza na scenie klaksonem. Gestykuluje, moduluje głos, ale nie oddala się od pulpitu, przy którym stoi. Ale i tak hipnotyzuje. Jego "O niewiedzy w praktyce..." śmiało można postawić na półce z najlepszą literaturą podróżniczą. Pod sprawnie i niezwykle osobiście napisaną książką, jednocześnie pełną anegdot i konstrukcyjnie przemyślanych historyjek o rowerowej przygodzie, czają się kolejne warstwy. Jedna z nich to uchwycenie podróży w psychice - obserwujemy, jak kolejne etapy podróży niezależnie od woli człowieka wpływają na niego. Jest też warstwa intelektualna, gdy poznajemy przemyślenia intelektualne bohatera, m.in. na temat czytanych "Psalmów" Miłosza, reinterpretacje cytatów, np. z Becketta. Dowiadujemy się w końcu też czegoś na temat człowieka z krwi i kości - z przywarami, ograniczeniami, lękami, bólem, lenistwem i myślami o rodzinie i domu. A nad tym wszystkim unosi się jeszcze kolejna warstwa - poznania siebie, dojścia do wniosku o swojej niewiedzy.
Inga Niedzielska
Teatralia Śląsk
10 października 2011
Piotr Cieplak
"O niewiedzy w praktyce - czyli rowerem do Portugalii"
muzyka: SzaZa (Paweł Szamburski, Patryk Zakrocki)
13. Międzynarodowy Festiwal Teatromania, Bytom 7 - 16 października 2011 r.