Chaotyczna wizja przyszłości Europy
"The Chronic Life" - przedstawienie grupy teatralnej Odin Teatret - było jednym z bardziej wyczekiwanych punktów czternastej odsłony festiwalu OKNO. Ciekawość co do jego teatralnego kształtu podsycały nie tylko nazwiska jego twórców (wyreżyserował je Eugenio Barba, praktyk idei teatru Grotowskiego), ale też wytyczne (o których można było przeczytać w festiwalowym informatorze) dotyczące widowni: "Nikt, włączając w to przedstawicieli władz lokalnych, obsługi technicznej, inspekcji przeciwpożarowej, woźnych teatralnych itp., nie może znajdować się w pomieszczeniu podczas przedstawienia, o ile nie siedzi pośród widzów (...)".
Przestrzeń poza sceną i czarną, teatralną kotarą, stała się więc prywatną strefą aktorów. Członkowie Odin Teatret nawet po spektaklu nie zamierzali przed widzami odcinać się od granych przez siebie postaci. Nie obnażyli fikcji przez pokazanie swojego zawodowego, aktorskiego oblicza. Po zakończeniu przedstawienia, mimo braw, nie wyszli na scenę ukłonić się publiczności, jak to zwykle bywa.
Publiczność miała zajmować miejsca (których było sto dwadzieścia) na przygotowanych specjalnie przez Odin Teatret trybunach. Znajdowały się one po dwóch stronach sceny. Z przystawionej do niej, drewnianej ściany, zwisały stalowe haki na sprężynach, na których - w miarę rozwoju "akcji" - wieszano teatralne rekwizyty (m.in. bryłę lodu - wg mnie symbol ciała po śmierci, ale też źródła życia) i... postacie. Cudzysłów powyżej został zastosowany przeze mnie nieprzypadkowo - w spektaklu nie występuje bowiem akcja w klasycznym rozumieniu tego słowa. Właściwie to występuje w nim jednocześnie wiele "akcji", a raczej - wątków, ponieważ spektakl jest rozgrywany symultanicznie. Przedstawienie pokazuje świat w pigułce - w jednym czasie oglądamy na raz losy kilku postaci, pochodzących z wielu części Europy, i słuchamy ich opowieści prowadzonych w kilku różnych językach (duńskim, angielskim i hiszpańskim).
Losy każdego z bohaterów obudowane są na jednej dręczącej ich emocji albo przeżyciu, które odcisnęło piętno na ich losie lub natrętnej myśli, a aktorzy przedstawiają je, podejmując pełne ekspresji akcje sceniczne. Czarna Madonna odprawia magiczne rytuały; wdowa wspomina swojego męża - baskijskiego oficera; rumuńska gospodyni domowa na przemian sprząta i targa się na swoje życie; duński prawnik wygłasza mowę, cytując teksty z niezapisanego notatnika; chłopiec z Kolumbii rozpaczliwie szuka swojego ojca; muzyk rockowy z Wysp Owczych gra na gitarze i śpiewa piosenkę o kondycji współczesnego świata ("Everybody knows" L. Cohena) itd.
Czy tak będzie wyglądać nasza rzeczywistość w przyszłości (sztuka rozgrywa się w 2031 r. - w Europie po trzeciej wojnie światowej)? Czy bohaterowie "The Chronic Life" już na zawsze pozostaną opętani własnym cierpieniem? Tytuł spektaklu wskazuje, że tak - ludzie nigdy, raz na zawsze, nie rozliczą się z traumą i nie zrobią ostatecznego kroku - cierpią bowiem na "chroniczne życie", przewlekłą chorobę. Pogrążeni są w permanentnym stanie zagubienia we własnych problemach i podejmują wciąż syzyfową walkę ze zmorami przeszłości. Chociaż postać kolumbijskiego chłopca, jedynej ofiary, tak zresztą jak Anny Politkowskiej i Natalii Estemirowej, zamordowanych działaczek praw człowieka, którym przedstawienie jest dedykowane, może być tego zaprzeczeniem...
Czy w tej polifoniczności głosów i losów jest coś wspólnego? Czy jednostki pochłonięte sobą, ignorujące siebie nawzajem, żyjące obok siebie, mogą się spotkać? Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Bohaterowie, jak po ingerencji Boga podczas budowy wieży Babel, z początku nie mogą się porozumieć, są jednak w stanie z czasem nauczyć się obcych języków. Łączy ich nie tylko cierpienie, ale także zabawa, taniec i muzyka - kilka razy, jak idealnie zgrany zespół, grając na różnych instrumentach i śpiewając, prezentują pieśni ludowe z regionów Ameryki Łacińskiej. Duński prawnik tańczy z wdową po baskijskim oficerze, a chłopiec z Kolumbii zbliża się do włoskiego ulicznego skrzypka. Wszystkie postacie w symboliczny sposób, pod koniec przedstawienia, przykrywa duńska flaga.
Anna Duda
Teatralia Szczecin
25 października 2011
Odin Teatret
"The Chronic Life"
reżyseria i dramaturgia: Eugenio Barba
obsada: Kai Bredhold, Roberta Carreri, Jan Ferslev, Elena Floris, Donald Kitt, Tage Larsen, Sofia Monsalve, Fausto Pro, Iben Nagel Rasmussen, Julia Varley
tekst: Ursula Andkjar Olsen i Odin Teatret
dramaturgia: Thomas Bredsdorff
konsultant literacki: Nando Taviani
reżyseria światła: Odin Teatret
konsultant oświetleniowy: Jesper Kongshaug
muzyka: Odin Teatret, melodie tradycyjne i współczesne
przestrzeń sceniczna: Odin Teatret
kostiumy: Odin Teatret, Jan de Neergaard
reżyser techniczny: Fausto Pro
asystenci reżysera: Raúl Iaiza, Pierangelo Pompa, Ana Woolf
premiera: Holstebro 12.09.2011 r.
14. Spotkania Teatralne OKNO: Północ - północny zachód.