Mały Wielki Gatsby

Ona go nie kochała, on kochał tylko wyobrażenie o niej, a więc co to za miłość? Gitara nie była wcale elektryczna, a pieniądze fałszywe... Oszukano mnie. Nic, co tutaj pokazywano, nie było prawdą. Tak mniej więcej brzmią ostatnie słowa "Wielkiego Gatsby'ego" Michała Zadary, spektaklu konkursowego festiwalu Interpretacje. Czy w sztuce nie dość jasno nakreślono ten problem, by trzeba go było tłumaczyć tak dobitnie?

Świat, w którym dominuje pieniądz, a brakuje miłości. Ten ma władzę, kto szasta banknotami. Wszystko można kupić: dom, samolot, a nawet przyjaciół, którzy pamięć mają krótką i szybko o tobie zapominają. Pewne rzeczy są jednak bezcenne, o czym nie wiedzą omamieni dobytkiem milionerzy. Przekaz, jaki niesie ze sobą sztuka "Wielki Gatsby", jest czytelny i zrozumiały. Powtarzanie tych oczywistości pod koniec przedstawienia ma więc chyba tylko na celu spotęgowanie konsekwentnego łamania iluzji teatralnej. Wielokrotnie i na różne sposoby mruga się oczkiem do widza, a końcowa scena sprawia, że znika ostatnia możliwość zatopienia się w wykreowany świat i utożsamienia z bohaterami.

Problem z identyfikacją z postaciami spowodowany jest także dość niskim poziomem gry aktorów. Na uwagę zasługuje kreacja Barbary Wysockiej (aktorka jest również reżyserką, a jej "Lenz" - spektaklem konkursowym podczas festiwalu), która wciela się w rolę Daisy. Dla koneserów sztuki filmowej Daisy to jednak pełna klasy, chłodu i wyrachowania Mia Farrow w adaptacji powieści Scotta Fitzgeralda wyreżyserowanej przez Francisa F. Coppolę. Aktorzy bawią się słowem, bije też z nich nadmierna ekspresja w chwilach, gdy wygłaszają ważne kwestie. Dwójka męskich bohaterów, czyli Nick (Artur Krajewski) oraz Gatsby (Michał Czachor), niestety nie spełnia oczekiwań. Daleko im do klasy amerykańskich i dobrze urodzonych młodzieńców - są zbyt polscy i zbyt mało wyraziści.

Na uwagę zasługuje jednak scenografia, do której idealnie pasuje scena obrotowa chorzowskiego Teatru Rozrywki. Składa się ona z drewnianej konstrukcji, która jest domem Gatsby'ego. Ale nie tylko. Służy też jako garaż z fragmentem samochodu, na piętrze jest zaś pomieszczenie czy pokój. Na scenie znajduje się także basen z wodą i molo. Ale najciekawsze jest rozszerzenie przestrzeni teatralnej do foyer czy na zewnątrz budynku. O tym, co dzieje się poza sceną, publiczność dowiaduje się dzięki telebimom. Kamera obecna jest też na scenie, więc czasem widz ma możliwość obserwowania obrazu, choć akcja rozgrywa się przed nim. Ekrany pełnią również funkcję komentatorów akcji, informując, że oglądany spektakl nosi tytuł "Wielki Gatsby" oraz że nie da się powtórzyć przeszłości, a wszystko to jedno wielkie kłamstwo.

Momentami dwa telebimy pokazują dwie różne sytuacje, a akcja rozgrywa się także na scenie. Ta symultaniczność obrazu rozprasza uwagę, ale jednocześnie daje publiczności możliwość zdecydowania, który obraz jest dla niej najważniejszy i na którym się skupić. Dzięki temu każdy może mieć inne zdanie na temat moralności głównych bohaterów, wszystko bowiem zależy od punktu widzenia.

W przedstawieniu dba się o wierność szczegółów i wyznaje zasadę, że "nie ma rzeczy niemożliwych". Dlatego szampan leje się strumieniami, z góry zjeżdża żyrandol, by oddać klimat przepychu, i kula dyskotekowa, kiedy bohaterowie bawią się na imprezie. Na scenie pada deszcz, Gatsby pływa w basenie na pontonie, słychać rechot żab. Ta wielość dekoracji, przepych elementów wypełniających scenę oddaje ducha rozwoju czasów, w których rozgrywa się akcja powieści. Z drugiej strony przytłacza i nie pozwala się skupić na sednie sztuki. Pokazywanie wszystkiego także ma wady. W chwili śmierci Gatsby'ego widzowie śmiali się pod nosem. No bo jak przejąć się sceną, która - choć dramatyczna - pokazuje śmierć zadaną pistoletem na kapiszony?

Może spektakl oparty na scenariuszu oryginalnym mógłby się obronić. Ale spłaszczenie powieści Scotta Fitzgeralda było zbyt wyraźne, by można o sztuce powiedzieć - bardzo dobra. Jednak mimo że długa i momentami nudnawa, warto ją zobaczyć choćby dla samych rozwiązań scenicznych. Dopracowane kostiumy, blichtr i duch bogactwa na swój sposób urzekają, ale czy wystarczą do zdobycia Lauru Konrada?

Katarzyna Głowacka
Teatralia Śląsk
Nr 11 (11)
19 marca 2012

Teatr Polski im. H. Konieczki (Bydgoszcz)
Scott Fitzgerald
"Wielki Gatsby"
reżyseria, adaptacja, opracowanie muzyczne, video: Michał Zadara
scenografia: Robert Rumas
kostiumy: Julia Kornacka
reżyseria światła, zdjęcia: Artur Sienicki
obsada: Karolina Adamczyk, Dominika Biernat, Michał Czachor, Mirosław Guzowski, Michał Jarmicki, Marian Jaskulski, Artur Krajewski, Mateusz Łasowski, Roland Nowak, Anita Sokołowska, Marta Ścisłowicz, Małgorzata Trofimiuk, Jakub Ulewicz, Małgorzata Witkowska, Barbara Wysocka (gościnnie), Marcin Zawodziński, Przemysław Buczkowski, Nina Szymborska, Piotr Żurawski (gościnnie)
premiera polska: 4 czerwca 2011 r.
XIV Ogólnopolski Festiwal Sztuki Reżyserskiej Interpretacje, 10-18 marca 2012 r.

© "teatralia" internetowy magazyn teatralny 2008 | kontakt: | projekt i administracja strony: | projekt logo: