Przejrzeć się w zwierciadle teatru
"Jeżeli oczy są zwierciadłem duszy człowieka, to teatr z pewnością tworzy zwierciadło dla duszy świata" - to hasło przyświecające festiwalowi teatralnemu "Zwierciadła", organizowanemu przez licealistów i głównie do nich kierowanemu. Spotkania Teatralne "Zwierciadła" odbyły się w Lublinie w tym roku już po raz dziewiąty.
Od kilku lat przez trzy marcowe dni II Liceum Ogólnokształcące im. Hetmana Jana Zamoyskiego staje się ostoją teatru - sala gimnastyczna wyposażona w scenę przestaje być obiektem, gdzie tylko gra się w piłkę albo biega; przemienia się w miejsce, w którym obcuje się z teatrem. Sala pęka w szwach - spektakle oglądają uczniowie "Zamoya", jego absolwenci, nauczyciele, licealiści z innych lubelskich szkół i każdy, kto tylko zechce. Na scenie prezentują się grupy licealne z regionu, a ich występy podlegają ocenie jury i walczą o statuetkę "Zwierciadeł".
Poziom przedstawień jest mocno zróżnicowany, ale często może bardzo pozytywnie zaskoczyć. Jak ocenić spektakle tworzone przez licealistów? Z pewnością nie jest to najłatwiejsze zadanie, jury przyznaje, że w najmniejszym stopniu ocenia grę aktorską, ważniejsze są pomysł oraz sposób realizacji. W tym roku ponad dwadzieścia pokazów konkursowych zaskoczyło różnorodnością stylistyk, w których obrębie poruszają się twórcy. Po pierwszym dniu uderzył mnie niemal brak spektakli autorskich, które zazwyczaj przeważają na tego typu przeglądach, tymczasem tu większość przedstawień oparto na obcym tekście literackim (np. modny był Aleksander Fredro - pokazano aż dwie jego sztuki). Kolejny dzień jednak zrekompensował mój niedosyt mówienia przez młodych ludzi własnym głosem o tym, co naprawdę ich boli.
Moim największym odkryciem jest działalność Daniela Arbaczewskiego, w którego reżyserii widzowie zobaczyli trzy spektakle. Na co dzień aktor lubelskiego Teatru im. Hansa Christiana Andersena, prowadzi także grupę teatralną Teatr 19:99 w III Liceum Ogólnokształcącym im. Unii Lubelskiej (jedno z przedstawień zostało wykonane pod szyldem Teatru Trzy Dwanaście ze względu na ograniczenia regulaminu). "Żywoty Świętych Osiedlowych" oparte na dramacie Lidii Amejko, "Król Mięsopust" według Jarosława Marka Rymkiewicza oraz Szekspirowski "Sen nocy letniej" zostały bardzo zgrabnie zrealizowane, oparte na interesującej koncepcji, ale przede wszystkim świetnie zagrane. Licealistom udało się stworzyć zgrany zespół, nawet fragmenty z użyciem mowy synchronicznej wykonali bez żadnych pomyłek, co doceniło jury, przyznając wyróżnienie za umiejętność zespołowej pracy teatralnej. Reżyser natomiast został wyróżniony za: "wypracowanie metody pracy z młodzieżą, która pozwala wyzwolić w młodych aktorach energię sceniczną". Spektakle są niezwykle starannie dopracowane w warstwie wizualnej, świetne kostiumy utrzymane w określonej tonacji - szarości w "Żywotach...", czerwieni i bieli w "Królu Mięsopuście" oraz zieleni w "Śnie..." - tworzą wyjątkowo piękne obrazy. Bez wątpienia najpiękniejsze zdjęcia wykonane na "Zwierciadłach" pochodzą właśnie z tych przedstawień.
Młodzi ludzie często robią teatr, ponieważ chcą mówić o rzeczach dla nich ważnych. Z tego powodu jury przyznało Grand Prix Grupie Kontrast z II LO w Lublinie za spektakl "W sieci" - za samodzielność oraz próbę przełożenia problemu relacji międzyludzkich na język teatru. Pojawia się tu - ostatnio często zauważany - problem mediów społecznościowych, wykluczenia osób, które, nie uczestnicząc w wirtualnym życiu, przestają istnieć dla otoczenia. W Internecie ludzie prowadzą drugie życie, częściowo anonimowe, czego znakiem stają się białe maski zakładane przez aktorów. Symbolem zniewolenia jest sznurkowa sieć, w jaką zostają zaplątani na scenie, przez co również uwidacznia się dwuznaczność tego słowa. W zamierzeniu Internet miał łączyć, a tymczasem często prowadzi do uzależnień i wzajemnych nieporozumień między ludźmi będącymi w tytułowej sieci.
Młodzież chce mówić także o problemach współczesności, jakie może napotkać już niebawem. "Hamburger Bank" Grupy Pretekst w reżyserii Anny Lipczyńskiej oraz "Przed sobą" Teatru z Siódemki w aranżacji Katarzyny Kasprzyckiej podejmują temat pracy w korporacjach, gdzie brakuje miejsca na indywidualność i życie prywatne. Oby te pesymistyczne wizje nigdy się nie zrealizowały!
Na "Zwierciadłach" pojawiła się też grupa spektakli, w których młodzi ludzie śmielej igrają z formą teatralną. Ciekawym pomysłem na autotematyczne przedstawienie jest "Wołam Cię" Teatru Skarpa w reżyserii Jarosława Figury. Aktorzy co pewien czas zmieniają styl gry, w której obrębie się poruszają, parodiując ją i wyśmiewając. Pojawiają się sceny rozegrane w konwekcji m.in. teatru symbolicznego, plastycznego czy teatru tańca. Niestety całość wydaje się zbyt przegadana i przeciągnięta, a przez to pozbawiona dynamiki. Szkoda, bo temat młodych ludzi szukających najlepszego środka wyrazu na to, co czują i myślą, mógłby być ciekawy do scenicznej eksploracji.
Inspirujące i utrzymane w zupełnie innej stylistyce jest "Życie" Grupy O żesz ty w reżyserii Igora Bazelana, jednego z uczniów "Zamoya". Kilkuminutowa etiuda oparta jest na absurdzie, młodzi ludzie nawet nie ukrywają, że to, co pokazują na scenie, pozbawione jest sensu, i wprost mówią o tym publiczności. Ich pokaz dużo zyskuje dzięki tej szczerości, ponieważ zdarza się, że faktycznie na scenie oglądamy rzeczy sensu pozbawione, podczas gdy ich twórcy dopisują do nich skomplikowaną ideologię. Interesujący efekt przyniosło sięgnięcie po teatr tańca w spektaklu "Skarb". Grupa Graphic (po raz kolejny II LO) za pośrednictwem ruchu opowiada historię wspólnej wyprawy przyjaciół po tytułowe dobra. Fabuła zakończona zbrodnią może jest nieco banalna, ale całość i tak się całkiem nieźle wybroniła. Czymś zupełnie innym na tle reszty okazała się sztuka "A jutro premiera! Czyli Romeo i Julia w teatrze marionetek" Grupy GG, tworzonej przez absolwentów Publicznego Gimnazjum w Przybysławicach. Tytuł wiele mówi o treści - sztuka przedstawia sytuację z teatru marionetkowego, gdy doszło tam do magicznej przemiany lalek, które zyskały władzę nad kierującymi nimi do tej pory aktorami.
Oczywiście na Spotkaniach Teatralnych spektakli wartych uwagi było jeszcze wiele, mogłabym wymieniać i wymieniać, ponieważ w każdym z nich było coś wyjątkowego i ważnego, ale przejdźmy może do tego, co jeszcze jest niezwykłe w "Zwierciadłach". Zachwyca swoboda widowni, jej spontaniczne reakcje, komentarze i śmiechy, które powodują, że aktorzy na scenie zbyt mocno się nie stresują. Tym bardziej iż wiele zespołów pochodzi z liceum, gdzie impreza się odbywa. Dzięki organizowanemu od lat festiwalowi w szkole powstało środowisko osób bardziej zainteresowanych teatrem, stąd ogromna liczba grup tu działających. Warto mieć na względzie fakt, że "Zwierciadła" od tego roku to nie tylko Lublin. Dzięki projektowi "Spotkajmy się Teatralnie", realizowanemu przez Fundację Teatrikon, bliźniacze edycje festiwalu organizowane są w pięciu innych miastach Polski: Bydgoszczy, Białymstoku, Olsztynie, Rzeszowie i Zielonej Górze. Cześć z tych imprez już za nami. Okazało się, że tak olbrzymia energia tkwi nie tylko w licealistach z Lublina!
Wioleta Rybak
Teatralia Lublin
Nr 11 (11)
19 marca 2012
Teatr 19:99; III LO (Lublin)
J. M. Rymkiewicz
"Król Mięsopust"
reżyseria: Daniel Arbaczewski
Teatr Trzy Dwanaście; III LO (Lublin)
Lidia Amejko
"Żywoty Świętych Osiedlowych"
reżyseria: Daniel Arbaczewski
Teatr 19:99; III LO (Lublin)
William Szekspir
"Sen nocy letniej"
reżyseria: Daniel Arbaczewski
Grupa Pretekst; V LO (Lublin)
"Hamburger Bank"
reżyseria: Anna Lipczyńska
Grupa Kontrast; II LO (Lublin)
"W sieci"
reżyseria: Paulina Mazurek, Aleksandra Milanowska, Monika Sieczka i Anna Kostek
Teatr z Siódemki; VII LO (w Zespole Szkół nr XI) (Lublin)
"... Przed sobą"
reżyseria: Katarzyna Kasprzycka
Teatr Skarpa (Lublin)
"Wołam Cię"
reżyseria: Jarosław Figura
Grupa O żesz ty; II LO (Lublin)
" Życie"
reżyseria: Igor Bazelan
Grupa Graphic; II LO (Lublin)
"Skarb"
reżyseria: Paulina Zarębska
Grupa GG; Absolwenci Publicznego Gimnazjum w Przybysławicach
"A jutro premiera! Czyli Romeo i Julia w teatrze marionetek"
reżyseria: Małgorzata Janik
IX Spotkania Teatralne "Zwierciadła" Zamoy, Lublin 29.02-02.03.2012 r.