Krakowskie diab³y
13 grudnia Opera Krakowska wreszcie po d³ugiej przerwie mo¿e poszczyciæ siê w³asnym budynkiem i tak, jak nieskoñczenie wiele mo¿na mówiæ o arcydziele "Diab³y z Loudun" i ka¿de kolejne s³owo bêdzie opiewaæ wielko¶æ twórczo¶ci Krzysztofa Pendereckiego, tak z pewno¶ci± nie mo¿na przemilczeæ i przej¶æ obojêtnie obok nowego gmachu Opery...
Libretto "Diab³ów z Loudun" - historia oparta na opowiadaniu Aldousa Huxleya, dotycz±cym g³o¶nego wydarzenia, jakim by³ proces w maleñkim francuskim miasteczku w pobli¿u Poitiers. W±tki, jakie podczas tego wieczoru widz ma okazje zaobserwowaæ, to co¶ jednak bardzo wspó³czesnego, pomimo i¿ libretto powsta³o wiele lat temu. Walka o godno¶æ, okrucieñstwo, spór o mentalno¶æ ko¶cio³a. Jak znawcy sztuki z dum± mówi±: "to wszystko przetrwa³o do naszych czasów", w nas to stwierdzenie optymizmu nie budzi. W krakowskiej inscenizacji pod batut± Andrzeja Straszyñskiego wystêpuje blisko 200 osób. S± to liczni soli¶ci, balet i chór Opery Krakowskiej, orkiestra. Ale to nie wszystko, zobaczyæ mo¿emy równie¿ chórzystów z Filharmonii Krakowskiej, a akustyka sali zdecydowanie sprzyja wirtuozom na scenie. Tu mo¿na z pewno¶ci± poczuæ ka¿dy wokalny talent ze szczególn± przenikliwo¶ci±.
Skromna scenografia nie prowokuje, nie jest narzêdziem, s³u¿±cym pog³êbianiu wizji autora. Pozostaje nam wierzyæ, i¿ taki zabieg wynika z planu Laco Adamika, a ubogo¶æ rekwizytów jest celowym zabiegiem. Byæ mo¿e trochê nowoczesno¶ci w tak odleg³ej historycznie sztuce podkre¶li³oby jeszcze bardziej mocne strony przedstawienia. Tymi z pewno¶ci± by³y muzyka, sugestywnie dobrane kostiumy czy przepiêkna, w niektórych momentach, gra kolorów i barw - ten ostatni element uda³o siê uzyskaæ poprzez nowoczesn± konstrukcjê samego budynku opery.
"Diab³y z Loudun"
"Diab³y z Loudun" to pierwsza opera Krzysztofa Pendereckiego. Jej pocz±tki siêgaj± roku 1969, kiedy to w Hamburgu odbywa siê premiera w re¿yserii Konrada Swinarskiego. Tym razem po prawie 40 latach przedstawienie ma inaugurowaæ dzia³alno¶æ nowego gmachu Opery Krakowskiej. Wybór sztuki nie by³ przypadkowy. Sam mistrz Penderecki obchodzi w tym roku swoje 75-te urodziny. "Diab³y z Loudun" to nie jedyna opera artysty. "Czarna maska", "Raj utracony" czy "Ubu Rex", to równie znane dzia³a Krzysztofa Pendereckiego. Zdecydowanie nie sposób wymieniæ wszystkich utworów, jakie napisa³ mistrz przez wszystkie lata swojej muzycznej kariery, która trwa po dzieñ dzisiejszy.
Ciê¿ko jest jednak odgraniczyæ tak wspania³y wystêp od ogólnego wra¿enia, jakie wywar³o przebywanie w nowym gmachu Opery Krakowskiej. Po krótkiej chwili, kiedy ju¿ wszyscy widzowie zasi±d± w fotelach, dyskusje nie milkn±. Ostra, czerwona, wrêcz piekielna kolorystyka sali do sztuki Pendereckiego, bardzo ma³e niewygodne fotele czy ogromna winda bez czujnika, przytrzaskuj±ca co drug± osobê, wchodz±c± do ¶rodka - z ka¿dej strony dobiegaj± podobne g³osy. Du¿e wra¿enie wywieraj± ju¿ w sercu opery ruchome ¶ciany - to przez nie modeluje siê akustykê podczas prób i przedstawieñ.
Ogromny, majestatyczny budynek, bardzo wspó³czesny jak na architekturê operow± zmusza do dyskusji. Tym bardziej, je¶li wiemy, ¿e koszt jego przerós³ 130 mln z³otych. Nowoczesno¶æ budownictwa podkre¶la jeszcze bardziej wspó³czesno¶æ opery i tak te¿ bêdzie... Na "Diab³ach z Loudun" nie ma kompletu na sali, ale nie zabraknie i najm³odszego pokolenia. Choæ, jak sam autor mówi o swojej muzyce, nie jest to przekaz ³atwy i przyjemny. Wymaga pewnego zaanga¿owania w ¶wiat muzyki. Niewprawione ucho mo¿e nie zrozumieæ tego przekazu.
Pomimo wielu kontrowersji dotycz±cych gmachu Opery Krakowskiej, równie kontrowersyjne, bo odwa¿ne dzie³o "Diab³y z Loudun" nie wzbudza ju¿ tak skrajnych odczuæ jak 40 lat temu. Dlatego b±d¼my spokojni. Z ca³± pewno¶ci± równie¿ Opera Krakowska nie bêdzie ju¿ ich za jaki¶ czas wzbudzaæ... Z ka¿d±, nawet najbardziej wysmakowan± nowo¶ci± cz³owiek musi umieæ siê oswoiæ. Z ca³± pewno¶ci± takiej sztuki, w takim wykonaniu w Krakowie dawno nie by³o. Zdecydowanie jest to sztuka przez wielkie "S".
Ponadto Kraków po sze¶ciu latach wreszcie doczeka³ siê nowej Opery i jest to zdecydowanie du¿e wydarzenie dla ka¿dego miasta. A jego waga jest tym wiêksza, je¶li mówimy o mie¶cie, które chce uchodziæ za najbardziej kulturalne miejsce w Polsce...
Katarzyna Rokicka
Teatralia Kraków
29 grudnia 2008
Opera Krakowska
Krzysztof Penderecki
"Diab³y z Loudun"
kierownictwo muzyczne - Andrzej Straszyñski
re¿yseria - Laco Adamik
scenografia - Barbara Kêdzierska
kostiumy - Magdalena Tes³awska, Pawe³ Grabarczyk
przygotowanie chóru - Marek Kluza
obsada:
Joanna - Ewa Biegas / Magdalena Barylak
Claire - Julia Przyborowska / Maria Lenart
Gabrielle - Karin Wiktor-Ka³ucka / Izabella Matu³a
Louise - Bo¿ena Zawi¶lak-Dolny / Joanna Dobrakowska
Philippe - Katarzyna Ole¶-Blacha / Marta Brzeziñska
Ninon - Agnieszka Cz±stka / Anna Borucka
Grandier - Artur Ruciñski / Leszek Skrla / Stanis³aw Kierner
Ojciec Barre - Przemys³aw Firek / Janusz Borowicz
Baron de Laubardemont - Adam Zdunikowski / Adam Sobierajski
Ojciec Rangier - Volodymyr Pankiv / Bogdan Kurowski
Ojciec Mignon - Imeri Kawsadze / Janusz Dêbowski
premiera 13 grudnia 2008 r.