Burza oklasków w Jaraczu
Szekspira do napisania "Burzy" zainspirował najprawdopodobniej Erazm z Rotterdamu, Wiśniewskiego do jej realizacji - oprócz oczywiście mistrza ze Stratfordu - Eliot, Auden, Jęczmyk i psalmiści. Wniosek? Z inspiracji może powstać coś, co poderwie z foteli spragniony wrażeń tłum, który ma już dosyć przewidywalności i monotonii w teatrze.
O czym jest Szekspirowska "Burza"? Otóż Prospero - książę Mediolanu zostaje pozbawiony przez swego brata - Antonia tronu, i razem z córką - Mirandą wyprawieni w przymusową podróż bez możliwości powrotu. Udaje im się przeżyć dzięki potajemnie schowanym na statku pożywieniu i wodzie, a także dzięki magicznym umiejętnościom księcia. W końcu trafiają na wyspę, gdzie spędzają najbliższych kilkanaście lat. Właściwa akcja sztuki rozpoczyna się, kiedy Prospero, widząc w pobliżu wyspy statek swojego brata, wywołuje burzę. Okręt zostaje rozbity, a załoga trafia na wyspę. Ojciec Mirandy, korzystając z pomocy Ariela (którego wcześniej uwolnił z rąk wiedźmy) oraz z jego magicznych mocy, steruje całą sytuacją tak, że Ferdynand - syn Antonia, zakochuje się w dziewczynie i jest w stanie zrobić dla maga wszystko, aby tylko zdobyć przychylność Prospera oraz jego zgodę na ślub z Mirandą. Sztuka kończy się pogodzeniem zwaśnionych braci.
"Burza"
"Burza" Janusza Wiśniewskiego została wzbogacona o kilka wątków. Spektakl rozpoczyna się od monologu Prospera (Mariusz Puchalski) na temat sztuki i roli artysty, jakim sam jest we współczesnym mu świecie. Ostatecznie na znak poddania się (ma świadomość, że nie sprosta stawianym mu wymogom) w symbolicznym geście zrzuca swój płaszcz. Pojawia się także grupa upiorów, robiących dużo szumu, a wraz z nimi dwa klauny - jeden bardzo wysoki, drugi - gruby, z drzwiami na plecach. Towarzyszą im słowa piosenki, znane z Piwnicy Pod Baranami - "Przychodzimy, odchodzimy...". Widzowie mogą poznać także kobietę w ciąży, czyli Główne Medium Cierpiące, w które wcieliła się Antonina Choroszy. Wiarygodnością i silnym oddziaływaniem na widza poruszyła zapewne niejedno serce na sali. Na uwagę zasługuje też postać Ariela (Łukasz Mazurek), który z niesamowitym wdziękiem i płynnością porusza się po scenie, a przy pomocy swych magicznych zdolności steruje burzą, której efekty dźwiękowe wpływają na dramaturgię miłości Mirandy i Franciszka. Sztuka Wiśniewskiego kończy się dla wszystkich pomyślnie - dochodzi do ceremonii zaślubin zakochanych.
Scenografię tworzą jedynie pojedyncze elementy, jak na przykład wielki okrąg z pojawiającym się nań ogniem, przez który przechodzą postacie, składając życzenia nowożeńcom, czy wszelkiego rodzaju gadżety, które są nieodłączne postaciom - walizki, wózek pielęgniarek z dzbanem wody i ręcznikami.
Istotnym komponentem spektaklu jest muzyka, skomponowana przez Jerzego Satanowskiego, która wywołuje niesamowite emocje, ważne dla odbioru sztuki. Tym samym tworzy ten niepowtarzalny nastrój, towarzyszący widzom wręcz do momentu odebrania płaszcza z szatni i opuszczenia teatru.
Wiele elementów z "Burzy" pojawia się także w innych produkcjach Wiśniewskiego, jak na przykład grupa osób, zjawiająca się co jakiś czas w asyście gwaru i zamieszania (gromada upiorów), czy pojawienie się bohatera udręczonego (Główne Medium Cierpiące). Komuś, kto miał okazję zobaczyć jakiś inny spektakl tego reżysera, może wydawać się to nudne, chyba że zostanie potraktowane jako zabieg charakterystyczny dla jego twórczości.
Przedstawienie bez wątpienia oczarowało olsztyńską publiczność. Oklaskom nie było końca. Znaleźli się nawet i tacy, których z wrażenia poderwało z foteli. Aktorzy wbiegali na scenę kilkakrotnie, wywołując na scenę także reżysera. "Burza" okazała się hitem tegorocznych Olsztyńskich Spotkań Teatralnych.
Joanna Jaciuł
Teatralia Olsztyn
6 kwietnia 2009
Teatr Nowy im. Tadeusza Łomnickiego w Poznaniu
"Burza"
słowami Szekspira, Eliota, Audena, Jęczmyka, psalmistów
przekład: Stanisław Barańczak, Józef Paszkowski, Krzysztof Boczkowski i inni
reżyseria: Janusz Wiśniewski
choreografia: Emil Wesołowski
muzyka: Jerzy Satanowski
inscenizacja: Janusz Wiśniewski
instalacje: Wawrzyniec Kozicki
obsada: Antonina Choroszy, Gabriela Frycz, Irena Grzonka, Sława Kwaśniewska, Daniela Popławska, Maria Rybarczyk, Jagoda Stach, Janusz Andrzejewski, Paweł Binkowski, Wojciech Deneka, Witold Dębicki, Tadeusz Drzewiecki, Radosław Elis, Janusz Grenda, Paweł Hadyński, Bolesław Idziak, Nikodem Kasprowicz, Mirosław Kropielnicki, Andrzej Lajborek, Cezary Łukaszewicz, Aleksander Machalica, Łukasz Mazurek, Mariusz Puchalski, Waldemar Szczepaniak, Edward Warzecha
premiera: 15 marca 2008 r.
XVII Olsztyńskie Spotkania Teatralne, 21-29 marca 2009 r., Teatr im. S. Jaracza w Olsztynie.