Awangardowy tradycjonalista

Tworzył własną sceniczną przestrzeń. Choć rozpoczynał karierę w późnych latach 60. XX wieku jego teatr pozostał apolityczny. Teatr interesował go jako sztuka, a nie mównica do wygłaszania poglądów politycznych. Reżyser, inscenizator, malarz, scenograf. Jerzy Grzegorzewski uważany jest dziś za jednego z najwybitniejszych polskich twórców teatralnych. Pracował w Łodzi, Krakowie i Warszawie, był dyrektorem Teatru Narodowego. 9 kwietnia 2009 roku minęły cztery lata od jego śmierci.

Jerzy Grzegorzewski

Jerzy Grzegorzewski
fot. K. Miller

Był absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi oraz Wydziału Reżyserii Dramatu w warszawskiej Szkole Teatralnej. Tuż po studiach związał się z Teatrem im. Jaracza w Łodzi, potem pracował w Starym Teatrze w Krakowie, by na koniec objąć stanowisko dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie. Reżyserując sztuki klasyczne, nigdy nie pozostawał w pełni wierny oryginałowi. Czasami dodawał postaci, czasami przeredagowywał tekst. Sam tworzył scenografię do swoich spektakli. Ona też była niestandardowa. Jako rekwizyty służyły instrumenty muzyczne lub ich części, nietypowe przedmioty i sprzęty. Stał gdzieś pośrodku między awangardą a tradycjonalizmem. Był awangardowym tradycjonalistą.

Nominacja na dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie, najważniejszej sceny w kraju, którą otrzymał w 1997 roku, spotkała się z dość dużymi obawami w środowisku. Doprowadziło to w końcu do jego rezygnacji ze stanowiska w 2003 roku. Od tego czasu do śmierci pracował tam jako reżyser. W Teatrze Narodowym zrealizował takie spektakle jak: "Noc listopadowa" Wyspiańskiego (1997, nowa wersja - 2000), "Ślub" Gombrowicza (1998), "Halka Spinoza" Grzegorzewskiego (1998), "Sędziowie" Wyspiańskiego (1999), "Nowe Bloomusalem" wg Joyce'a (1999), "Wesele" Wyspiańskiego (2000), "Operetka" Gombrowicza (2000), "Noc listopadowa" Wyspiańskiego - nowa wersja (2000), "Sen nocy letniej" Shakespeare'a (2001), "Nie-Boska komedia" Krasińskiego (2002), "Morze i zwierciadło" Audena (2002), "Hamlet" Stanisława Wyspiańskiego (2003), "Duszyczka" wg Różewicza (2004), "On. Drugi Powrót Odysa" (2005)1.

Jerzy Grzegorzewski

Jerzy Grzegorzewski podczas próby do spektaklu "Tak zwana ludzkość w obłędzie"
fot. W. Plewiński

Grzegorzewski był twórcą wielokrotnie nagradzanym. Oto niektóre z jego nagród2:
· 1976 - nagroda za reżyserię i inscenizację "Ślubu" w Teatrze Polskim we Wrocławiu na 17. Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych;
· 1981 - nagroda II stopnia za całokształt osiągnięć artystycznych w dziedzinie reżyserii przyznana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki;
· 1984 - nagroda I stopnia za reżyserię "Pułapki" w Teatrze Studio w Warszawie na 24. Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych;
· 1987 - nagroda I stopnia za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie reżyserii i scenografii sztuk teatralnych przyznana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki;
· 1991 - nagroda im. Konrada Swinarskiego za inscenizację "Śmierci Iwana Ilicza" wg Lwa Tołstoja w Teatrze Studio w Warszawie i Starym Teatrze w Krakowie;
· 1997 - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski;
· 1999 - nagroda za reżyserię "Sędziów" Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze Narodowym;
· 2001 - doktorat honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi;
· 2002 - Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski; wyróżnienie dla "Snu nocy letniej" w Teatrze Narodowym w Warszawie w Konkursie na Najlepszą Inscenizację Dzieł Dramatycznych Szekspira na 6. Festiwalu Szekspirowskim w Gdańsku;
· 2003 - Nagroda im. Konrada Swinarskiego dla najlepszego reżysera - za przedstawienie "Morze i zwierciadło" wg Wystana Hugha Audena w Teatrze Narodowym w Warszawie; pozaregulaminowa nagroda specjalna dla "Morza i zwierciadła" Wystana Hugha Audena w Teatrze Narodowym w Warszawie przyznana w konkursie Fundacji Theatrum Gedanense na najlepsze przedstawienie szekspirowskie sezonu 2002/2003; Nagroda im. Boya za "wybitne osiągnięcia w tworzeniu poetyckiego teatru autorskiego ze szczególnym uwzględnieniem inscenizacji poematu "Morze i zwierciadło" Wystana Hugha Audena w Teatrze Narodowym w Warszawie;
· 2004 - Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida w dziedzinie teatru.

W ostatnich latach planował wyreżyserować "Krzesła" Ionesco i "Czarodziejską górę". Niestety, nie zdążył...

Ewelina Drela
Teatralia Lublin
11 kwietnia 2009

1Podaję za: http://www.narodowy.pl/archiwum/grzegorzewski/?a=1100.

2Monika Mokrzycka-Pokora, "Jerzy Grzegorzewski - Sylwetki", na: http://www.culture.pl.

Jerzy Grzegorzewski - 4. rocznica śmierci

© "teatralia" internetowy magazyn teatralny 2008 | kontakt: | projekt i administracja strony: | projekt logo:
SITEMAP