Rodzina idealna
"We are camera/ Rzecz o Jazonie" w reż. Krzysztofa Minkowskiego to ciekawa zabawa konwencjami teatralnymi. Historia przedstawia we fragmentaryczny sposób funkcjonowanie rodziny. Na początku widz ma wrażenie, że jest to przeciętna rodzina z początku lat 70., prezentująca klasyczny model dwa plus dwa. Z czasem jednak obraz ten staje się coraz bardziej demoniczny, niczym tytułowy "Portret Doriana Graya" z powieści Oscara Wilde'a.
Planowany urlop w Finlandii jest preludium, prowadzącym w finale do tragedii - sama podróż przekształca się natomiast w ucieczkę do antyfaszystowskich Niemiec. Podczas wakacji zaczyna dawać o sobie znać ciemna strona natury ojca (Bogusław Siwko), będącego agentem, zdradzającym zarówno kraj, jak i własną rodzinę.
Spektakl ma budowę fragmentaryczną: przed oczami widza przesuwają się migawki z przeszłości, wspomnienia płynnie przechodzą w teraźniejszość. Scena jest jakby podzielona na trzy części: po lewej stronie mamy stół na podeście (będący zarówno pokojem, jak i kuchnią; przy stole odbywają się narady rodzinne), na środku sceny stoi łóżko z zabawkami (pokój rodzeństwa: brata, którego gra Marcin Pempuś i siostry, w którą wcieliła się Anna Ludwicka). Z prawej strony natomiast widzimy recepcję hotelu, w którym zatrzymuje się rodzina.
"We are camera / Rzecz o Jazonie"
Porozrzucane wątki, przeplatane monologami członków rodziny, pokazują nam życie, będące pozorną sielanką, która z czasem przemienia się w koszmar. Przywoływane z przeszłości niewinne zabawy dzieci ostro kontrastują z ich aktualną pewnością siebie, która budzi grozę. Ojciec nie jest ostoją, kimś czuwającym nad bezpieczeństwem, ale agresywnym alkoholikiem, którego praca, polegająca na prowadzeniu badań biologicznych dla NATO, staje się przekleństwem - przyczyną degradacji moralnej: obserwujemy, jak w miarę dojrzewania rodzeństwo staje się coraz bardziej bezwzględne i wyrachowane w swoich działaniach, widzimy jak matka (Iwona Lach) zdradza swojego męża z recepcjonistą hotelu (Robert Mania).
Bardzo dobry spektakl, będący trafnym, aktualnym dziś studium rodziny. Ojciec nie jest w dzisiejszych czasach mitycznym Jazonem, czyli wodzem, prowadzącym wyprawę Argonautów ku jasno wytyczonemu celowi. Rodzina składa się z jednostek indywidualnych, na których ukształtowanie ma wpływ każde najmniejsze wydarzenie, szczególnie związane z najbliższym otoczeniem, jakim jest rodzina. W tym spektaklu widzimy, jak rodzice potrafią skutecznie skomplikować życie swoim dzieciom i "zafundować" im pewnego rodzaju "szkołę przetrwania", która nie jest najlepszym sposobem na przygotowanie do późniejszego funkcjonowania w społeczeństwie. "We are camera" wymusza na widzu reakcję - musi on na bieżąco konfrontować swoje życie z jego przerysowaną (czy na pewno?), sceniczną wizją. Funkcjonowanie rodziny oraz proces dojrzewania przedstawione są w sposób groteskowy, ironiczny, kontrastowy, a jednocześnie bardzo konkretny.
Fragmentaryczność sprawia, że widz może zgubić wątek, ponieważ wartka akcja nie pozwala na myślenie, a jest o czym. Spektaklowi temu brakuje jednak wyraźnego punktu kulminacyjnego. Bardziej niż sam spektakl porywają brawurowe kreacje aktorów, a dodatkowo uwagę zwracają muzyczne cytaty.
Spektakl wydaje się być nieskończony. W układance brakuje kilku części. Oglądane karty wspomnień są jednak niekompletne celowo - resztę musi dopowiedzieć sobie widz, który tak jak bohaterowie spektaklu często żyje pomiędzy sprzecznościami, a na człowieka wyrasta z trudem.
Joanna Marcinkowska
Teatralia Zielona Góra
9 stycznia 2009
Teatr Jeleniogórski im. C. K. Norwida w Jeleniej Górze
Fritz Kater
"We are camera / Rzecz o Jazonie"
przekład i reżyseria: Krzysztof Minkowski
kostiumy, aranżacja przestrzeni: Konrad Schaller
stała scenografia na Scenie Studyjnej: Justyna Łagowska
opracowanie muzyczne i kompozycja: Tomasz Gadzina
obsada: Iwona Lach, Anna Ludwicka, Robert Mania, Bogusław Siwko, Marcin Pempuś
premiera: 5 czerwca 2008 r.