Misterium cierpienia (Antygona)

Tragiczne losy tytułowej bohaterki tragedii Sofoklesa Antygona stanowią inspirację dla wielu artystów. Po starożytny tekst sięgnął również Leszek Mądzik, czołowy polski twórca teatru plastycznego. Zderzenie uniwersalnego studium władzy z wizją plastyczną i reżyserską tego znakomitego twórcy dało artystyczny spektakl, w którym obrazy malowane są na oczach widza. Na Festiwalu Vizu-Art w Rzeszowie zaprezentowano, jako spektakl mistrzowski, Antygonę Teatru Miejskiego z Gdyni.

Teatr tworzony przez Leszka Mądzika charakteryzuje to, że zazwyczaj rozgrywa się na granicy widzialności, a kolejne sceny, które chłonie się jak obrazy, tak naprawdę zarysowuje nie tyle aktor swoją grą, co światło. Tu liczy się forma, którą staje się także odtwórca roli – poprzez przywdzianie kostiumu, który każe przybrać mu posągową postać i gra pierwszorzędną rolę. Aktor pełni raczej rolę mechanicznego recytatora, wyrzucającego z siebie kolejne kwestie.

Środek sceny przecina wybieg, który można spotkać na pokazach mody – doskonale prezentują się nań kolejne kostiumy, z których każdy można uznać za arcydzieło. Mądzik do współpracy po raz kolejny zaprasza Zofię de Ines, jedną z czołowych kostiumografek w Polsce, która doskonale zna klimat twórczości mistrza scenografii. Kostiumy, które tworzy, przypominają dostojne posągi – są niesamowicie bogate pod względem faktury materiału, cięcia i kroju, przy jednoczesnym minimalizmie kolorystycznym. Króluje tu czerń, piaskowa żółć, epizodycznie jedynie pojawia się krwista czerwień jako symbol przelanej krwi w kostiumach Kreona (znamię mordu) i Eurydyki (samobójcza śmierć) oraz w kostiumie wróżbity Tyrezjasza fioletu, symbolu uduchowienia, poszukiwania odpowiedzi na pytania. Scenografia zaś, co znamienne u Mądzika, jest monumentalna, tworzą ją dwie ściany w piaskowym kolorze, będące jednocześnie ścianami pałacu jak i jaskini, która stanie się grobowcem Antygony i Hajmona, dwie czarne skrzynie stanowiące otwierające się wrota, i kolumny pośród których poruszają się zgubione siostry – Antygona i Ismena.

Jedynym chybionym pomysłem spektaklu jest chór, który pojawia się pomiędzy poszczególnymi sekwencjami sztuki. Razi, gdyż przypomina raczej nieme, pojawiające się i znikające postaci, duchy. Jego kwestie puszczane są z offu, co tylko wzmaga efekt nieprzystawalności do całości sztuki.

Antygonę ogląda się obrazami, które malowane są pędzlem reżysera i scenografa na oczach widza. Spektakl ujmuje przede wszystkim prostotą i konsekwentnym budowaniem dramaturgii. Przez sześćdziesiąt minut wymaga od widza maksymalnego skupienia. Gdyby przedstawienie było choć odrobinę dłuższe, stałby się męczące.

Tekst stanowi doskonałe, wciąż aktualne mimo upływu tysięcy lat, studium władzy, chciwości i odwiecznej walki między prawami boskimi, a tymi stanowionymi przez człowieka. Porusza niezwykle ważną kwestię moralności człowieka, tego jak zmienia go władza.

Anna Petynia, Teatralia Rzeszów

Internetowy Magazyn „Teatralia”, numer 82/2014

Rzeszowskie Spotkania Teatralne VizuArt – Festiwal Scenografów i Kostiumografów, 16-24 listopada 2013

Teatr im. W. Gombrowicza w Gdyni

Antygona

Sofokles

przekład: Stanisław Hebanowski

reżyseria: Leszek Mądzik

asystent reżysera: Andrzej Redosz

muzyka: Marek Kuczyński

kostiumy: Zofia de Ines

choreografia: Zbigniew Szymczyk

obsada: Monika Babicka, Beata Buczek-Żarnecka, Olga Barbara Długońska, Marcin Franc, Marta Kadłub, Rafał Kowal, Leon Krzycki, Piotr Lewicki, Piotr Jacek Makowski, Agata Moszumańska, Elżbieta Mrozińska, Dawid Pelowski, Andrzej Redosz, Bogdan Smagacki, Dariusz Szymaniak, Małgorzata Talarczyk, Maciej Wizner, Grzegorz Wolf, Mariusz Żarnecki

premiera: 28 stycznia 2012

fot. Joanna Siercha

Anna Petynia – ur. 16 września 1988 w Przemyślu. Absolwentka informacji naukowej i bibliotekoznawstwa ze specjalizacjami: kultura czytelnicza i medialna oraz teatrologia na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Publikowała w wielu gazetach studenckich, m.in. „Ofensywie”, „Głosie Humanisty”, czy „5Ścianie”. Od stycznia 2008 w redakcji „Teatraliów”. Nie tylko relacjonuje lubelskie i rzeszowskie życie teatralne, lecz także współtworzy gazety („Fora Nova”, „Na stronie”) na festiwalach teatralnych.