Mocne wejście (Żywoty świętych osiedlowych)

W miniony poniedziałek rozpoczął się XVIII Olsztyński Tydzień Teatrów Lalkowych Anima, w ramach którego zaprezentowanych zostanie sześć spektakli. Pokazy odbywają się rano i wieczorem, co umożliwia korzystanie z festiwalowej oferty zarówno grupom zorganizowanym, jak i widzom indywidualnym.

W tegorocznym programie dominują pozycje przeznaczone dla dzieci (od 4-6 roku życia), tylko jedna – Żywoty świętych osiedlowych –przeznaczona jest dla młodzieży i dorosłych. Przeważają produkcje krajowe – z rzeszowskiego Teatru Maska, Teatru Dzieci Zagłębia z Będzina, Ad Spectatores z Wrocławia czy warszawskiego Guliwera, ale zagości także Teatr Lalek z Magdeburga z Syreną w wannie. Zobaczymy realizację klasycznego tekstu W dolinie Muminków Tove Jansson z Będzina, jednak zdecydowaną większość stanowić będzie dramaturgia współczesna, w tym aż dwa tytuły Marty Guśniowskiej – O mniejszych braciach Świętego Franciszka Teatru Guliwer i O Rybaku i Złotej Rybce Olsztyńskiego Teatru Lalek. Spektakle zostaną ocenione przez jury dziecięce, które przyzna nagrodę Anima. Szkoda tylko, że organizatorzy nie uwzględnili w programie żadnych warsztatów czy edukacyjnych imprez towarzyszących, które mogłyby urozmaicić obecną formułę, a na pewno zyskałyby uznanie odbiorców.

Na tegoroczną inaugurację wybrano znakomite przedstawienie teatru Ad Spectatores Żywoty świętych osiedlowych. Spektakl w ciągu czterech lat od premiery zdążył objechać szereg festiwali (był na najbardziej prestiżowych festiwalach lalkowych, m.in. w Opolu i w Łomży, a także przeglądach teatrów dramatycznych np. na Festiwalu Prapremier w Bydgoszczy czy Gdyńskim R@Porcie) i zdobyć blisko dwadzieścia nagród, jak najbardziej zasłużenie. Choć nie jest to spektakl najnowszy, to wciąż aktualny i ciekawy formalnie. Autorskie przedstawienie Agaty Kucińskiej jest dobre pod każdym względem – od adaptacji tekstu Lidii Amejko, przez scenografię i wykorzystane formy, na aktorstwie kończąc. Opowieść o osiedlowych antybohaterach jest wzruszająca, dowcipna, wciągająca i błyskotliwie przedstawiona za pomocą różnych, często zaskakujących form. Narrator historii to osiedlowy dresiarz, którego ubranie wykonane jest z sztywnego kartonu, co pomaga aktorce łatwo wcielić się w osiłka. Animatorka przeobraża się w kolejne postaci, wykorzystując kukły, lalki lub jedynie poszczególne elementy (np. maska, nogi). Stworzony na scenie świat jest komplementarny wobec tekstu, wszystko znajduje tu swoje zastosowanie. Niewątpliwie prócz talentu i wyobraźni Agaty Kucińskiej ogromną wartością spektaklu jest materiał zawarty w tekście. Opowieści o osiedlowych świętych to historie zwykłych ludzi, którzy pragną w jakiś sposób nadać sens swojemu cierpieniu, życiu i samotności. Tęsknią do transcendencji, zatem sami próbują nadać jej charakter. Jest tu mężczyzna, który wyznaje na spowiedzi grzechy serialowych bohaterów, jest też prostytutka niosąca pomoc przez siebie czy łagodna – bezbronna, nieustannie gwałcona dziewczyna chowająca rozpacz do słoików. Komizm miesza się z gorzką ironią i skłania do refleksji, pozostawiając pewne kwestie niedopowiedziane.

Oprawa plastyczna spektaklu jest bardzo kunsztowna i precyzyjna – niektóre formy są miniaturowe, ale wykonane bardzo dokładnie z zachowaniem najmniejszych elementów (np. dach bloku z maleńkimi mieszkańcami na leżakach). Przestrzeń buduje także oświetlenie, które bazuje na zróżnicowaniu kolorów i operowaniu cieniem, co wpływa na wyodrębnienie poszczególnych planów akcji.

Agata Kucińska w swojej realizacji dowodzi, że teatr formy daje nieograniczone możliwości, jak choćby tworzenie zróżnicowanego świata wielu bohaterów w pojedynkę. Operuje skrótem, ale jednocześnie podbija i wypunktowuje znaczenie, przez co otwiera wyobraźnię odbiorcy.

Weronika Łucyk, Teatralia Trójmiasto

Magazyn Internetowy „Teatralia” 115/2014

XVIII Olsztyński tydzień teatrów lalkowych ANIMA, 17-22 listopada 2014

Teatr Ad Spectatores

Lidia Amejko

Żywoty świętych osiedlowych
reżyseria i scenografia: Agata Kucińska
muzyka: Sambor Dudziński (akompaniament na żywo)

premiera: 5 listopada 2010